Wat is een sleutelbeen
Het sleutelbeen (clavicula) is een rond bot dat het schouderblad verbindt met het borstbeen. Aan beide uiteinden zit een gewricht. Tussen borstbeen en sleutelbeen zit het Sterno-claviculaire gewricht, tussen schouderblad en borstbeen het Acromio-claviculaire gewricht. Omdat dit behoorlijk beweeglijke gewrichten zijn, die ook nog klappen moeten opvangen zit in beide nog een kraakbeenschijfje (een zogenaamde meniscus).
Alle bloedvaten en zenuwen naar de arm lopen onder het midden van het sleutelbeen door.
Welke letsels komen er bij het sleutelbeen voor
- Een gebroken sleutelbeen treedt op door een val op de schouder of een directe klap. De kracht van de val wordt via het schouderblad overgebracht op het sleutelbeen. Het is een veel voorkomend letsel bij vooral twee groepen mensen: kinderen en atleten. Het gebeurt zelfs wel eens dat tijdens de geboorte van een baby het sleutelbeen al blijkt te zijn gebroken. Het sleutelbeen van een kind kan gemakkelijk breken omdat het sleutelbeen pas volledig is uitgehard als je 20 jaar oud bent. Van de sporters zie je het regelmatig bij wielrenners.
- Ontwrichting van het sleutelbeen – Door een val op de elleboog kan het acromioclaviculaire gewricht uit de kom raken. Door een directe klap of botsing met een tegenstander kan het sternoclaviculaire gewricht luxeren.
- Meniscusscheur van de gewrichtjes
- ontsteking of overbelasting van de gewrichtjes
Tekenen van een breuk
- afhangende schouder (naar beneden en naar voren)
- Onmogelijkheid om de arm op te tillen wegens pijn
- Een schurend/knarsend gevoel als je je arm probeert op te tillen
- Een zwelling en bloeduitstorting boven de plek van de fractuur
- Hoewel de huid vrijwel nooit doorboord wordt, kan een stuk bot wel tegen de huid aandrukken en aldus een uitsteeksel veroorzaken
Tekenen van een ontwrichting
De normale contouren van de schouder zijn verstoord en het sleutelbeen staat hoger. Door erop te duwen komt het terug in de kom, maar veert weer terug. Dit noemen we het Pianotoets fenomeen. Wanneer bij het borstbeen het sleutelbeen uiteinde is verschoven achter het borstbeen kan er een gevaarlijke situatie ontstaan door druk op grote bloedvaten en luchtwegen. Dit komt gelukkig zeer zelden voor, maar vereist operatieve behandeling.
Tekenen van een meniscusscheur of overbelasting
Dit zal pijn geven zowel bij bewegen van de arm als bij lokale druk. Soms voelt de patient iets knoepen.
Diagnosestelling
Door de oppervlakkige ligging van het sleutelbeen net onder de huid is het meestal wel duidelijk of een sleutelbeen gebroken is, of uit de kom.Uw orthopedisch chirurg zal toch een voorzichtig onderzoek doen om er zeker van te zijn dat er geen zenuwen of bloedvaten beschadigd zijn. Een röntgenfoto wordt vaak gemaakt om de plaats en ernst van de breuk of ontwrichting te bepalen. En zo een behandelingsplan op te stellen.
Behandeling
Sleutelbeen-breuken genezen meestal prima met een niet-operatieve behandeling:
- Een simpele mitella of draagdoek kan gebruikt worden om de arm bewegingsloos te maken. Een kind moet deze mitella meestal 2-3 weken omhouden en een volwassenen persoon meestal 3-4 weken.
- Afhankelijk van de plaats van de breuk kan uw arts ook een verband om uw schouder leggen om de positie ervan te fixeren.
- Nonsteroide ontstekingsremmende medicijnen zoals aspirine of ibuprofen helpen de pijn te beperken.
- Een grote bobbel zal zich ontwikkelen als onderdeel van het genezingsproces. Deze verdwijnt meestal na een tijdje, maar een kleine bobbel kan blijven.
- Zodra de pijn verdwijnt kan begonnen worden met een aantal kracht- en bewegingsoefeningen. U moet echter niet gaan sporten, voordat de volledige schoudersterkte is teruggekeerd.
- In zeldzame gevallen, afhankelijk van de locatie van de breuk en de betrokkenheid van de gewrichtsbanden van de schouder, is een operatie nodig. Meestal leidt dit een goed resultaat.
Ontwrichtingen van het sleutelbeen kunnen zowel operatief als niet-operatief worden behandeld, afhankelijk van de ernst, plaats, uw beroep en bijvoorbeeld of het uw dominante (links/rechts) arm is. Vooral bij zware belasting wordt eerder gekozen voor een operatie, maar de resultaten ontlopen elkaar niet als het niet geopereerd wordt. Een aantal technieken om het gewricht weer te fixeren zijn bekend.
Klachten van de gewrichtjes aan weerszijden van het sleutelbeen kunnen vaak goed worden verholpen met injecties met corticosteroïden. Als dit uiteindelijk niet afdoende herstel geeft, kan een operatieve behandeling worden overwogen. Hierbij wordt er een klein stukje van het sleutelbeen verwijderd. Het lichaam zal nu de botten aan elkaar laten vastgroeien met bindweefsel. Deze ingreep heet Laterale Clavicula Resectie volgens Mumford.